Maladaptif hayal kurma bozukluğu (yaygın bilinen ismiyle Maladaptive Daydreaming Disorder, kısaca MD) kişinin hayatını olumsuz yönde etkileyen, yoğun, sık, uzun süreli, durdurulmasında zorluk yaşanan fantazi kurma davranışı ile tanımlanmış psikolojik bir rahatsızlıktır. Maladaptif hayal kurma bozukluğuyla yaşayan bireyler…
- Günlerinin çoğunu, çok uzun saatleri yataklarında yada odalarında adımlayarak ve hayal kurarak geçirebilirler.
- Gerçeklikle hayallerini kolaylıkla birbirlerinden ayırırlar; buna rağmen pek çok diğer insanın aksine kurgularını görsel, işitsel ve duygusal açıdan deneyimleyebilirler.
- Hayal kurmaktan sıradışı haz alırlar; bu yüzden işlerine, okullarına, hatta genel olarak keyifli olan diğer aktivitelere ve sosyalleşmeye zaman ayırmaktansa zamanlarını hayal kurarak geçirmeyi tercih edebilirler. Yapamadıkları ortam ve zamanlarda hayal kurmaya güçlü bir özlem, arzu, sabırsızlık hissedebilirler.
- Sıklıkla müzik eşliğinde hayal kurduklarına rastlanır, çoğu müziği bir odaklanma aracı olarak kullanırlar. Hayal kurarken gezinmek, yürümek, oturduğu yerde sallanmak, el ve ayakla belirli bir hareketi tekrarlamak gibi, stereotipik hareket dediğimiz davranış sıklıkla görülür.
- Hayal kurmak için genellikle yalnız kalmaya ihtiyaç duyarlar; dikkatlerinin dağıtılmasına engel olacak ortamlar ararlar. Bölünme olduğunda, hayallerinden çıkmaya zorlandıklarında huzursuzluk ve rahatsızlık hissederler.
- Hayal kurma alışkanlığını hayatlarından çıkarmaya çalıştıklarında bunu yapamadıklarını yada zorlandıklarını görürler. Şartlar gereği yada başarılı çabalarla durdurduklarında, kolay sinirlenebilirlik, güçlü bir iç sıkıntısı, hatta bazen baş ağrısı ve başka psikosomatik ağrılar vb. yoksunluk belirtileri gösterebilirler.
! Yukarıdaki liste tam olarak sizi tanımlıyor olabilir. Fakat, her psikopatolojide olduğu gibi, kişinin bir bozukluk olarak sınıflanan maladaptif hayal kurmaya sahip olduğunu söyleyebilmemiz için şu son şarttan biri mutlaka karşılık bulmalıdır:
- Yaşanan rahatsızlığın gerçek hayatta ihtiyaçların karşılanmasında, iş yada okul hayatında önemli bir engel oluşturmalı,
- Yada kişinin hayat kalitesini düşürdüğüne karar verdiği, şikayetçi olduğu bir sıkıntı kaynağı olmalıdır.
Son iki maddenin önemi asla göz ardı edilmemelidir. Hayatınızı bir sıkıntı olarak etkilemese de, güçlü hayal gücünüzün ve hayal kurma alışkanlığınızın sizi toplumun kalanından ayırdığını düşünebilirsiniz. Bunun sebebi MD’nin ortaya çıkmasına temel olan yoğun hayal kurma becerisinin bazı insanlarda patolojik bileşenlerinin geliştirmemesi, ya da kişinin kendi başına bu maladaptif öğeleri bertaraf etmesidir. Son ikisi dışındaki maddeler sizi çok iyi tanımlıyorsa sizin için doğru kavram, ‘immersive daydreamer’ yani ‘sürükleyici hayal kuran birey’ olacaktır.